الزام وراث به تنظیم سند رسمی وقتی که کسی ملکی را از فرد دیگری خریداری می نماید، میتواند پس از تنظیم قرارداد، الزام مالک ملک را به تنظیم سند رسمی از دادگاه بخواهد. اگر چه در بعضی از قراردادها، زمان و موعد مشخصی برای تنظیم سند رسمی در دفترخانه پیش بینی شده است، اما اگر چنین موعدی هم در قرارداد پیش بینی نشده باشد، با توجه به الزام قانونی به ثبت این معاملات، میتوان دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی را تقدیم دادگاه نمود.
طرفین دعوای الزام به تنظیم سند رسمی در صورت فوت فروشنده در دعوای الزام به تنظیم سند رسمی، خواهان، خریدار ملک است و خوانده طبق گواهی انحصار وراثت، وراث کسی هستند که ملک را طی مبایعه نامه به خواهان فروخته است. اما گاهی ممکن است که فروشنده ای که فوت شده، مالک رسمی ملک نباشد یعنی در اداره ثبت اسناد رسمی، مالک ملک، شخص دیگری باشد در اینصورت علاوه بر وراث فروشنده، نام مالک رسمی هم باید به عنوان خوانده در دادخواست قید گردد. نکته مهم این است که کسی که خواهان طرح دعوای الزام به تنظیم سند رسمی، به طرفیت وراث متوفی (فروشنده) می باشد، در ابتدا می بایست از طریق شورای حل اختلاف گواهی انحصار وراثت را اخذ نماید.
چگونگی اجرای رای پس از آنکه رأی الزام به تنظیم سند رسمی، صادر و قطعی گردید، اجراییه صادر می شود و دادگاه ابتدا به خوانده یا خواندگان دعوا (ورثه یا وراث مالک رسمی ملک) ابلاغ می کند که ظرف ده روز پس از ابلاغ برای تنظیم سند رسمی در دفترخانه حاضر شوند و ملک را به خریدار منتقل نمایند. اگر ورثه یا وراث مالک فوت شده، در مهلت مقرر در دفترخانه حاضر نگردند، با تقاضای سردفتر اسناد رسمی، نماینده دادگاه در دفترخانه حاضر می شود و ملک را بنام خریدار منتقل می نماید.
نظر هیئت عالی طبق قسمت اخیر مواد 10 و 31 قانون اجرای احکام مدنی، عملیات اجرائی متوقف و پس از تعرفه وراث محکوم‌علیه متوفی مفاد اجرائیه و عملیات اجرائی انجام‌شده به‌وسیله ابلاغ اخطاریه (چنانچه ابلاغ اجرائیه به مدیون یا محکوم‌علیه از طریق درج در روزنامه به‌عمل‌آمده باشد، اطلاعیه موصوف نیز از همان طریق اخطار می‌شود.) به وراث محکوم‌علیه فوت‌شده ابلاغ می‌گردد؛ بدیهی است بنا به مستنبط از ماده 120 آئین‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجراء، تنظیم سند رسمی موضوع حکم محتاج به ارائه گواهی حصر وراثت می‌باشد، در صورت امتناع وراث محکوم‌علیه و احراز مراتب، دادگاه با معرفی نماینده از طرف محکوم‌علیه یا حسب مورد وراث محکوم‌علیه سند انتقال اجرائی را امضا می‌نماید.
